خطوط خردایش و دانهبندی
1- سنگشکنها
برای خردایش مواد معدنی مورد استفاده در صنایع معدن و متالورژی از تجهیزات مختلفی مانند سنگشکن استفاده میشود. سنگشکنها در انواع مختلفی مانند: سنگشکنهای فکی (تکبازویی و دو بازویی)، سنگشکنهای مخروطی، سنگشکنهای ضربهای، چکشی و سنگشکنهای غلتکی وجود دارند. سنگشکنهای فکی استفاده عمومی در صنایع دارند و بدلیل طراحی ساده به عنوان سنگشکن مقدماتی عمل میکند. این نوع سنگشکن برای کاهش اندازه سنگهای ترکیبیِ بسیار سخت و فرساینده از قبیل سنگآهن، کوارتزیت و کلوخههای بزرگ به کار میرود و غالبا برای کاهش بیشتر اندازه مواد از سنگشکنهای ثانویه استفاده میشود.
سنگشکنهای مخروطی، در صنایع سیمان و صنایعی که نیاز به کوچک کردن مواد دارند مورد استفاده قرار میگیرد. عمل خرد کردن توسط فشار صورت میگیرد که بین کاسه قیفی شکل (رینگ) ثابت و دسته مخروطی شکل (توپی) که در داخل آن به صورت خارج از مرکز گردش میکند ایجاد میشود.
سنگشکنهای ضربهای، نوع دیگری از سنگشکنها میباشند که دارای کاربرد قابل توجه هستند. عملکرد آنها به این صورت است که ابتدا سنگها از دهانهی ورودی وارد شده و روی چکشهای چرخان قرار میگیرند و سپس به اطاقک خردکننده برگشت داده میشوند و دوباره بر روی چکشها میافتند و این عمل آنقدر تکرار میشود که سنگها به اندازه کافی کوچک شده و از دهانه خروجی خارج شوند.
در سنگشکنهای غلتکی نیز عمل خردشدن مواد بر اساس عبور مواد از بین دو غلتک گردنده و با فشار صورت میگیرد. اندازه مواد خرد شده به فاصله بین دو غلتک که قابل تنظیم نیز میباشد، بستگی دارد. سطوح غلتکها بسته به نیاز، صاف، دارای برجستگی و یا دندانهدار میباشد که برجستگیها و دندانهها به صورت طولی یا عرضی در روی غلتکها تعبیه شدهاند.
2- آسیاب گلولهای
آسیاب گلولهای معمولا به شکل استوانهای(درام) است که بخشی از حجم آن توسط گلوله های فولادی یا سرامیکی و بخش دیگر حجم آن توسط مواد معدنی شارژ میشود. کل حجم این استوانه توسط یک مجموعه موتور و گیربکس قدرتمند حول یک محور به چرخش در میآید و در اثر غلطیدن و برخورد گلولهها با مواد اولیهی داخل استوانه، مواد اولیه به شکل پودر در میآیند. در واقع مکانیزم پودر شدن مواد در این نوع آسیاب بر اساس حرکت دورانی استوانه دستگاه و ایجاد خردایش توام با سایش، بین گلولهها و مواد میباشد بهطوریکه طی پروسهی آسیاب شدن، گلولهها با قطر بزرگتر موجب خردایش مواد و گلولهها با سایز کوچکتر موجب سایش آنها میگردد.
اين نوع آسياب در توليد پودرهاي ميكرونيزه با مشهاي متفاوت جهت استفاده در صنايع مختلف استفاده میگردد. از محاسن بزرگ این نوع آسیاب، توليد پودر ميكرونيزه با مش يكدست ميباشد. این مزیت باعث شده تا این دستگاه، در صنایعی مانند سیمان، داروسازی، رنگسازی و لعابکاری بیشترین کاربرد را داشته باشد.
3- سرند و غربال
سرندها یا غربالها تجهیزاتی هستند که برای قرار دادن مواد مورد استفاده در فرآیند در محدودهی اندازه ذرات خاص مورد استفاده قرار میگیرند. سرندها انواع مختلفی دارند که در کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. سرندهای دوار یکی از پرکاربردترین تجهیزات در صنایع معدن و متالورژی و فرآوری مواد معدنی هستند. همچنین از سرندهای گریزلی برای جدایش ذرات بسیار ریز یا بسیار درشت استفاده میشود.
4- فیدر
فیدرها معمولا جهت تنظیم ریزش مواد و یا تخلیه مواد با نرخ ثابت و یا قابل تنظیم بکار میرود. فیدرها یکی از مهمترین تجهیزات در بخش انتقال مواد میباشند. این تجهیزات معمولا در زیر مخزنها، بینها، شوتها، تخلیه مواد بر روی نوار نقالهها و یا شارژ مواد بر روی سرندها به کار میروند. در بعضی صنایع فراهمکردن تغذیه پیوسته و با مقدار دقیق وزنی برای مواد بسیار اهمیت دارد. این نیاز به وسیله انواع مختلفی از فیدرهای توزینی برطرف میشود. فيدرهای توزینی با توجه به نوع مواد و نرخ وزنی درخواستی، در ظرفيتها و انواع مختلف ساخته ميشوند. فیدرهای توزینی صنعتی انواع مختلفی دارند:
- کنترل نرخ وزنی با استفاده از سرعت نوار نقاله
- کنترل نرخ وزنی با استفاده از میزان ارتعاش موتور ارتعاشی
5- نوار نقاله
نوارهای نقاله از تجهیزات بسیار مهم جهت انتقال مواد جامد میباشند. در این تجهیزات مواد پس از تخلیه مناسب بر روی نوار، در فواصل طولانی و شرایط حتی نامناسب محیطی از نقطهای به نقطه دیگر منتقل میگردند و به دلیل اینکه فرآیند تولید هر محصول از بخشهای مختلفی تشکیل شده است و مواد اولیه آن باید مسافتی را بین ایستگاههای مختلف طی نماید و از قسمتهای مختلف یک واحد تولیدی عبور کند تا پس از پردازش و انجام عملیات بر روی آن به محصول نهایی تبدیل شود، کاربرد نوارهای نقاله اهمیت پیدا میکند. دو نوع کلاس صنعتی اصلی در خصوص کانوایرها وجود دارد. برخی به منظور جابجایی احجام و اقلام حجیم مانند جعبههای موجود در کارخانهها، استفاده میشوند و برخی جهت انتقال مواد صنعتی و کشاورزی در فضاهای باز مانند حبوبات، سنگ معادن و زغال سنگ و غیره استفاده میشوند. نقالهها در انواع مختلف و برای کاربردهای گوناگونی طراحی و مورد استفاده قرار میگیرند که برخی از آنها عبارتند از:
1- نوار نقاله تسمهای (Belt conveyor)
2- نوار نقاله پیالهای (Bucket elevator)
3- نوار نقاله صفحهدار (Slat belt conveyor)
4- نوار نقاله بازوئی (Drag conveyor)
5- نوار نقاله زنجيری (Chain conveyor)
6- نوار نقاله ناودانی
7- نوار نقاله قرقرهای
۸- نوار نقاله غلطكي (Roller conveyor)
۹- نوار نقاله پیچشی (Screw conveyor)
۱۰- نوار نقاله بکسلی
۱۱- نوار نقاله قرقرهاي
۱۲- نوار نقاله چرخي
13- نوار نقاله انعطافپذير (Flexible roller conveyor)
در میان انواع مختلف نوار نقاله، تسمه نقاله از پرکاربرد ترین انواع نوار نقاله بوده و در بیشتر صنایع از جمله صنایع غذایی، صنایع معدنی، صنایع سیمان، صنایع سنگین و ذوب فلزات و … با کاربردهای مختلف مورد استفاده میباشد و با عرضهای مختلف در طولهای کوتاه تا چند کیلومتر ساخته میشود. نقالهای است که سطح انتقال دهنده آن از يک نوار لاستيکی، چرمی، برزنتی، پلاستیک يا فلزی تشکيل شده است و جهت حمل مواد بصورت انباشته، تکی يا بستهبندی شده بر روی نواری که به هرزگرد اتکا دارد، در مسير مستقيم يا منحنی بکار میرود.
6- باکت الواتور
باکت الواتورها به منظور انتقال عمودی پودر، ذرات و تکههای جامد مختلف طراحی شدهاند. یک نمونه باکت الواتور از تعدادی باکت (بیل) تشکیل شده است که روی یک سیستم تسمه -پولی یا زنجیر- چرخ سوار شدهاند. خط رفت و برگشت باکتها توسط یک محفظه فلزی دربرگرفته میشوند. تجهیزات انتقال قدرت هم در بالا و پایین این محفظه فلزی قرار دارند. مواد به محفظه ورودی وارد شده و در آنجا توسط باکتها بارگیری میشوند و بعد از آن به سمت بالا منتقل میشوند. در بخش بالایی باکتها با یک مکانیزم مشخص در نقطه مشخص تخلیه میشوند. بعد از خالی شدن، باکتها دوباره به سمت پایین رفته و این سیکل ادامه مییابد باکت الواتورهای صنعتی در شکل، اندازه و ظرفیتهای متفاوت ساخته میشوند که با دو نوع سیستم تخلیه پیوسته و سانتریفیوژ عمل میکنند.
7- اسکیپ الواتور
به منظور جابجایی مواد و احجام گوناگون بین دو موقعیت، نیاز به صرف انرژی و زمان زیادی است که گاهاً این اقدام از توان انسان خارج است. در مواردی هم که نیروی بشری توانایی انجام آن را داشته است، صرف زمان زیاد در این خصوص مشکلساز بوده است. این موانع مهندسین را بر آن داشت که ماشینهایی را طراحی کنند که بسته به جهت جابجایی افقی یا عمودی مواد با نام نوار نقاله یا بالابرها شناخته شدهاند. بالابرها در انواع گوناگونی از قبیل باکت الواتور، اسکیپ الواتور، بالابرهای عموی، جرثقیلها، آسانسورها و … طراحی شدهاند. بالابر به ماشینی اطلاق میشود که به منظور حمل بار، نفر یا کار در ارتفاع و یا در خطوط تولید، جهت انتقال بار و هم سطح سازی به کار میرود. این دستگاه از مکانیزم های بالابرنده برخوردار بوده و تفاوت های اساسی با بالاکشندهها و جرثقیلها و لیفتراکها دارد. بالابرها در انواع هیدرولیکی، زنجیری و کابلی مورد استفاده قرار میگیرند.